Qua khảo sát, nhiều người nuôi cá cũng thừa nhận trước đây thường cho doanh nghiệp nợ ít nhất là một tháng trở lên. Nay cuối năm, họ cần tiền để trang trải nên giá có giảm một chút nhưng phải trả tiền ngay.

Như vậy, sau nhiều nhận định đưa ra cách nay hai, ba tháng, rằng nguyên liệu thiếu hụt, giá cá tra chỉ có tăng chứ không giảm, nay thực tế thị trường lại diễn biến ngược lại. Tỷ lệ số hộ nuôi cá tra đến thời điểm này, cho dù chỉ còn trụ lại 20 – 30%, sản lượng nuôi đã giảm quá nửa thì tình trạng giá cá trồi sụt vẫn khiến người nuôi trong tình trạng thấp thỏm, không thể yên tâm gắn bó với con cá tra. Thua lỗ vẫn cứ tái diễn, giữa người nuôi cá và doanh nghiệp vẫn chưa có mối quan hệ ràng buộc nào để có thể đảm bảo giá cá không tụt khỏi giá thành sản xuất.

Doanh nghiệp biết rõ muốn làm ăn bền vững phải có trong tay nguồn nguyên liệu ổn định. Và họ cũng thừa hiểu, với nội lực của đa số nhà máy hiện nay, chắc chắn sẽ không có đơn vị nào tự có trong tay hàng ngàn tỉ đồng đầu tư nuôi cá. Giải pháp tốt nhất là liên kết với người nuôi. Một bên có ao nuôi, tự bỏ tiền đầu tư giống, có thể nuôi đạt trong lượng 300 – 400g/con sau đó doanh nghiệp “phụ” thêm tiền cám, đầu tư đến lúc thu hoạch. Giá mua bán theo thị trường. Doanh nghiệp bắt cá rồi tính toán trừ đi phần thức ăn mà mình bỏ ra, còn lại trả cho người nuôi. Và, điều quan trọng là giá xuất khẩu cá tra phải căn cứ trên giá thành nuôi cá chứ doanh nghiệp không thể đem bán rẻ rúng như lâu nay được.

Một cách tính đơn giản, hợp tình hợp lý như vậy mà trong suốt nhiều năm qua, chỉ có số ít doanh nghiệp, người nuôi tiếp cận được. Còn lại, đa số vẫn bất hợp tác, có nhiều doanh nghiệp chỉ chăm chăm mua thiếu, chiếm đoạt tiền của người nuôi mà không nghĩ đến cái lợi lớn hơn. Xem ra, ngành cá tra khó có thể phát triển bền vững.